به قلم استاد حسین قاسمی گهواره با کسب اجازه از محضر بزرگواران واستادان آگاه در مسایل فرهنگی وآیینی کهن

وسیخان  قاسمی

با درود وسلام به خدمت دوستان ارجمند ویاران گرامی.
با کسب اجازه از محضر بزرگواران واستادان آگاه در مسایل فرهنگی وآیینی کهن .
دوستان در منطقه گوران ودر میان ایلات بکر ودست نخورده از نظر رعایت آداب وفرهنگ یارسانی رسوماتی که ریشه در تاریخ این مرز وبوم کهن دارد به مواردی بر میخوریم که در ریشه یابی آداب وفرهنگ باستان ریشه در سپیده دم تاریخ دارد وبهتر و با باور ویقین میتوان گفت ریشه در آیین میترایی ورزوان پیش از زرتشت وآیین زرتشتی دارد البته با رنگ وبوی آمیخته با آموزه های یارسانی ویکی از صدها بازمانده این آیین کهن وجود سال وماه وچهار فصل متمایز از گاه شماری کنونی ایران وعربی ورومی وبابلی وووودر میان یارسانیان کرمانشاهان که مبدا وسرچشمه اینان گوران وایلات وابسته به آن نظیرقلخانی وتفنگچی وبهرامی وسنجابی و...میباشد گاه شماری کوردی یا گاه شماری یارسانی است.
کوردان گوران یا یارسانیان منطقه سال 360 روزه را به 12 ماه تقسیم ودر پایان سال پنج روز با نام پنجه وتار که خود دارای مراسمی خاص بوده وتا حدودی هست حساب نکرده واین پنج روز در آیین زرتشتی ایرانی به پنجه دزدیده نامور است وهمچنین 12ماه سال را به چهار فصل تقسیم وهر فصلی را برابر باور واعتقادات یارسانی به یکی از چهار ملکه یا چهار فرشته مقرب صاحبکرم از یاران هفتنی مختص میدانند که فصل بهار به داود کوسوار وفصل تابستان به پیر بنیامین وفصل پاییز به پیر مویسی وفصل زمستان به مصطفا اختصاص دارد.
البته فصل بهار کهمختص داود کوسوار است خود دارای آداب ومراسماتی خاص است که در پی آمد نگاشت خود بطور مختصر به آن می پردازیم.
مردم یارسانی گوران در شبی که فردایش فصل بهار آغاز میشود با دعا دادن نذری که بیشتر کولیره یا گرده است به نیایش وراز ونیاز با خداوندگار پرداخته ودر برپایی جشن وسرور وشادمانی این فرارسش فرخنده را گرامی میدارند ودر تاریک روشن هوا بر مزار درگذشتگان حاضر وضمن دعادادن نذری وروشنکردن مشعل که از پارچه نخی که بر سر قطعه چوبی بسته میشود یاد در گذشتگان را گرامی میدارند ناگفته نماناد گریه وشیون در این روز بر مزار درگذشتگان را جایز ندانسته وحتا منع گردیده است اما به دو مورد از این رسم وآداب کهن که گفتیم ریشه در تاریخ مهر میترایی وزروان پیش از زرتشت دارد باز گشت روان مردگان برای سرکشی به خانواده وباز ماندگان است که در ایین زرتشتی به بازگشت فروه هران نامور است که مردم یارسانی منطقه گوران آنرا با آداب خاصی برگذار میکنند وآن اینکهیک روز مانده به آغاز فصل بهار زنان با بارگذاشتن گندم کوبیده از نوع سفید ونخود وخشکبار مانند برگه زردآلو قیسی وکشمش وآلوچه خشک وغیره برای شب تمام خانواده ها در انتظار موجودی بنام گافاره وه کول میباشند که باور واعتقاد دارند دراین شب به سرای آنان مرجعه میکند که با گذاشتن وسایل پذیرایی از قبیل قاشق وکاسه وحتا لوازم آرایشی زنانه مانند سرمه دان وگلاب وبید مشک در کنار ظرف بارگذاشته شده که به حلیم یا گنم وا نامور است میگذارند وبا این باور که گافاره وه کول که به نظر حقیر همان روان درگذشتگان است از آن تناول میکنند وتا فردا که اول روز بهار است کسی یعنی کسی پیش از گافاره وه کول از آن تناول نمی کرد... یادش به خیر آن روزگاران که با افکار کودکانه خود تا بامدادان چشمانمان با خواب بیگانه میشد تا شاید گافاره وه کول را ببینیم وبا بلند شدن هر آوایی با ترسی آمیخته باکنجکاوی پیرامون خود را به نظاره می نشستیم...
اما در شب دوم بهار کوردی مردم بدون استثنا با پختن برنج و خورشت ودیگر خوراکیهای محلی دوباره در انتظار موجودی دیگر بنام شلکه .شه لکه..می نشستند وبراین باور بوده وهستند کسانی از گافاره وه کولها که در شب پیش نتوانسته اند خود را به منازل برسانند امشب در این میهمانی حضور بهم میرسانند وطبق کنکاش در فرهنگ وآیینهای کهن ایرانی که براین باور بودند روان در گذشتگان پیر یا افلیج که نمی توانند در شب اول بهار خود را به سرای بازماندگان برسانند در شب دوم حتماً خواهند آمد..
آری دوستان در انجام این مراسمات محلی کهن دنیایی از یکرنگی وراستی ودورستی در بین مردم نهفته بود که یاد آوری آن برای من وهم سن وسالهای من لذتی پایان ناپذیر بدنبال داشته ودارد..
هدف از نگاشت این مسئله اول یادآوری برای آنان بود که در فکر پشت پازدن به این مراسمات آیینی هستند ودوم نوجوانان وجوانان ما بدانند گوران دارای همچنین مراسماتی بوده وهست که ریشه در سپیده دم تارخ دارد.
دوستان را به خداوندگار می سپارم وسپاسگزارم که وقت خود را صرف خواندن این نگاشت نمودید..
اول اخر یار. اردتمند

نمای له  گهواره گوران

شما عزیزان وسیخان قاسمی گهواره ای